Orhun Anıtları (Yazıtları) Hakkında Bilgi
Göktürklerden kalan, üzerlerinde ilk Türkçe metinlerin bulunduğu dikili taşlardır. Bu anıtlar, Orhun ırmağı yöresindedir. En büyükleri ve önemli olanları üç tanedir. Birincisini, büyük devlet adamı Tonyukuk, 720 - 725 yıllarında diktirmiştir. Dört yönlü iki taş halindedir. Bir taşta 35, ötekinde 27 satır vardır. Tonyukuk yazıtında, zamanını, yurdunu seven, güçlü ve
anlayışlı bir devlet adamı görüşüyle anlatır. İkincisi, Kül Tigin anıtıdır. Kardeşi Bilge Kağan tarafından 632 yılında diktirilmiştir. Piramit biçiminde olup, dört yönlüdür. Yüksekliği 3.75, iki yanın genişliği 0,44, öteki iki yanın genişliği 1,24 metredir. Bir yönü Çince, üç yönü Türkçedir. Çok düzgün ve güzel harflerle yazılmıştır. Anıtın yakınlarında mezar kalıntıları, pek çok heykel parçaları, bunlar arasında Kül Tigin heykelinin başı, karısının heykelinin gövdesi bulunmuştur. Üçüncüsü olan Bilge Kağan anıtı, 735 yılında diktirilmiştir. Kül Tigin anıtının bir kilometre uzağındadır ve bu anıta benzemektedir.
Devrilmiş ve parçalanmış olduğu için silintiler çoktur. Onun da çevresinde mezar kalıntıları, heykel parçaları, balballar ve taşlar vardır. Her iki anıttaki yazıtlar, Bilge Kağan ile Kül Tigin’in yeğenleri olan Yoluğ Tigin yazmıştır. Konu bakımından birbirini tamamlayan bu yazıtlarda, Göktürklerin hangi nedenlerle parçalanıp yıkıldıkları, Çinlilerle yaptıkları bağımsızlık savaşı, devletin yeniden nasıl kurulduğu, uğranılan güçlükler, devlet adamlarının çabaları açık ve doğru bir görüşle anlatılmıştır.
ORHUN ALFABESİ,
Orhun yazıtlarında kullanılan yazı, işaretleri sistemidir. Orta Asya Türklerinin bilinen en eski yazısıdır. Orhun alfabesinde 38 harf vardır. Bunlardan dördü ünlü, otuz dördü ünsüzdür. Orhun harflerinin özelliği, keskin düz çizgilerden meydana gelmesi ve bitişmemesidir. Orhun yazısı, sağdan sola yazılır. Sözcükler, aralarına üst üste iki nokta konarak birbirinden ayrılır. Sözcüklerin başında ve içinde ünlüler yazılmaz. Sözcük sonundaki ünlü her zaman yazılır
0 yorum:
Yorum Gönder